افزایش سرمایه! در اواخر سال 98 و اوایل سال 99، بازار شرکت‌هایی که قصد افزایش سرمایه داشتند، بسیار داغ بود و با کوچکترین خبری مبنی بر افزایش سرمایه نماد با افزایش تقاضا و صف خرید رو به رو می‌شد.
این روزها همزمان شد با ورود تعداد زیادی افراد تازه وارد به بازار سرمایه که بسیاری از آن‌ها با فرآیندهای مربوط به افزایش سرمایه و اهداف آن ناآشنا بودند و با اندک تجربه و دانش خود، اقدام به خرید سهام شرکت‌هایی کردند که افزایش سرمایه داشتند، افزایش سرمایه‌هایی با درصدهای نجومی.
اما مفهوم افزایش سرمایه چیست؟ چرا شرکت‌ها به دنبال افزایش سرمایه هستند؟ انواع افزایش سرمایه چیست؟
تا پایان این مطلب با ما همراه باشید تا پاسخ پرسش‌های بالا را شرح دهیم.
حیات یک صنعت و صد البته شرکت‌های فعال در آن، وابسته به چرخه تولیدات و اجرای پروژه و طرح‌های توسعه آن است. برآورد هزینه‌ها و در اختیار داشتن منابع مالی برای اجرای این طرح‌ها از الزامات ادامه حیات و تداوم رقابت در بازار است. اولین راهی پیش روی شرکت‌ها، دریافت تسهیلات بانکی است که با توجه به مراحل درخواست، دریافت و بازپرداخت اقساط و سودهای مربوط به آن، راهی پرهزینه برای شرکت‌ها محسوب میشود.
از مزیت‌های شرکت‌های سهامی عام نسبت به سهامی خاص می‌توان به تأمین مالی آسان و در مقیاس بزرگ در جهت طرح‌های توسعه اشاره کرد. شرکت‌ها به دو دلیل اصلی، افزایش سرمایه می‌دهند:
1. تأمین منابع مالی جدید برای اجرای طرح های توسعه
2. اصلاح ساختار مالی و سرمایه شرکت
انواع روش‌های افزایش سرمایه را می‌توان به 4 دسته کلی تقسیم کرد:
1. سود انباشته
2. آورده نقدی سهامداران
3. تجدید ارزیابی دارایی های شرکت
4. صرف سهام
در ادامه به تفکیک به توضیح و بررسی هر یک از این چهار روش می‌پردازیم.
شرکت‌ها منابع مالی موردنیاز برای انجام طرح‌های توسعه و پیشبرد اهداف خود را از طریق افزایش سرمایه، فراهم میکنند.
سود انباشته
شرکت‌ها بعد از محاسبه سود سالیانه و میزان سود قابل تقسیم، معمولاً تمام سود خالص بدست آمده در یکسال را بین سهامداران توزیع نمی‌کنند بلکه درصدی از آن را به عنوان سود انباشته ذخیره میکنند. در صورتی که شرکت تصمیم به افزایش سرمایه از طریق سود انباشته داشته باشد، موجودی حساب سود انباشته را به حساب سرمایه انتقال می‌دهد، به این صورت سرمایه اسمی شرکت افزایش می‌یابد.
برای افزایش سرمایه به میزان سود انباشته، شرکت ملزم به انتشار اوراق بهادار است. در این روش افزایش سرمایه نیازی به آورده و واریز از سمت سهامداران نیست و سهم‌های منتشر شده که سهم جایزه نام دارند. تعداد سهام تعلق گرفته به هر سهامدار به نسبت تعداد سهامی است که از قبل داشته است.
قیمت جدید سهم پس از افزایش سرمایه:
قیمت جدید= (نسبت افزایش سرمایه +1)/ قیمت قدیم
آورده نقدی سهامداران
در روش افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، شرکت منابع مالی موردنیاز را از طریق سهامداران خود جمع‌آوری میکند. به این ترتیب، پس از تصویب افزایش سرمایه توسط سهامداران، اوراقی تحت عنوان حق تقدم به آن‌ها تعلق میگیرد، به این معنا که حق تقدم در واقع امتیازی است که به سهامدار داده میشود تا در افزایش سرمایه مشارکت کند و به میزان افزایش سرمایه، اوراق حق تقدم منتشر میشود. سهم حق تقدم با اضافه شدن حرف (ح) به پایان نماد مانند فولادح، به سبد دارایی سهامداران اضافه میشود. این نماد بازگشایی میشود و مانند سایر سهم‌ها قیمت تابلو دارند.
درصورتی که سهامدار تمایل به شرکت در این افزایش سرمایه و تبدیل حق تقدم به سهام عادی را داشته باشد، به ازای هر برگ حق تقدم 100 تومان به شماره حساب معرفی شده توسط شرکت واریز میکند، در این صورت حق تقدم به سهام عادی تبدیل میشود. اما سهامداران دو راه دیگر نیز پیش رو دارند؛ آن‌ها می‌توانند حق تقدم‌های خود را به قیمت تابلو معاملات بفروشند. اما در صورتی که سهامدار تا پایان مهلت تعیین شده اقدام به فروش حق تقدم نکند و قیمت اسمی 100 تومان را نیز واریز نکند. در این صورت شرکت بعد از پایان مهلت قانونی و بسته شدن نماد حق تقدم، حق تقدم‌های استفاده نشده را بدون محدودیت دامنه عرضه میکند و بعد از فروش مبلغ قابل پرداخت را به حساب هر سهامدار واریز میکند.
زمانی که شرکت اندوخته‌ای برای افزایش سرمایه و ایجاد نقدینگی ندارد، از طریق آورده نقدی سهامداران اقدام به افزایش سرمایه میکند.
تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت
شرکت‌ها دارایی‌های خود همچون تأسیسات، زمین و ساختمان را بر طبق قواعد حسابداری در قسمت دارایی‌های غیر جاری (بلند مدت)، به قیمت تمام شده خرید ثبت میکنند.
برای مثال اگر شرکت زمینی در سال 1360 به قیمت 100 میلیون ریال خریداری و در دفاتر حسابداری در لیست دارایی‌های خود ثبت کرده باشد. در صورتی که ارزش این زمین در سال 1399به 100 میلیارد ریال برسد. اگر شرکت اقدام به افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی کند، قیمت دارایی‌ها به قیمت روز دارایی تغییر یافته و ما به التفاوت قیمت اولیه و قیمت روز به حساب سرمایه منظور میگردد.
در افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، شرکت دارایی‌های ثابت مشهود خود را نظیر زمین، ساختمان، ماشین آلات و تجهیزات، سرمایه‌گذاری‌ها و … مورد تجدید ارزیابی قرار می‌دهد. با این کار ارزش دارایی‌های شرکت در ترازنامه به روز میشود. از آن جایی که معادله حسابداری در ترازنامه (بدهی + سرمایه= دارایی) باید ثابت باقی بماند و بدهی‌های شرکت تغییری نکرده‌اند، بنابراین باید سرمایه شرکت افزایش پیدا کند تا این معادله برقرار باشد.
در این روش پولی به شرکت وارد نمی‌شود و فقط یک عملیات حسابداری در صورت‌های مالی شرکت رخ می‌دهد. در این روش نیز همانند روش افزایش سرمایه از طریق سود انباشته، به افراد سهام جایزه تعلق میگیرد و به همان مقدار که تعداد سهام شما افزایش می‌یابد، قیمت آن کاهش پیدا میکند، در نتیجه تغییری در دارایی شما رخ نمی‌دهد.
صرف سهام
افزایش سرمایه به شیوه صرف سهام به این صورت است که شرکت از هر یک از سهامداران خود می‌‌خواهد در ازای دریافت سهم، مبلغی را به شرکت بپردازند. مبلغی که سهامداران در ازای دریافت سهام پرداخت میکنند، می تواند از مبلغ اسمی هر سهم تا قیمت تابلو سهم تغییر کند. در افزایش سرمایه به این شیوه به جای انتشار سهام عادی با ارزش اسمی، پذیرهنویسی سهام جدید به قیمت بازار صورت میگیرد. در این روش شرکت سهام را به مبلغی بیش از قیمت اسمی و از طریق پذیرهنویسی به فروش می‌رساند و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی را به حساب اندوخته منتقل یا در ازای آن سهام جدید به سهامداران قبلی می‌دهد.
در ایران معمولاً از سهامداران می خواهند به ازای هر سهم ۱۰۰۰ ریال (معادل ارزش اسمی) به حساب شرکت واریز کنند. برای مثال چنان چه شرکت از سهامداران مبلغ ۱۲۰۰ ریال بابت هر سهم دریافت کند، ۲۰۰ ریال اضافی (ما به التفاوت) مازاد بر ارزش اسمی است که به عنوان صرف سهام در بخش حقوق صاحبان سهام در سمت چپ ترازنامه شرکت نشان داده میشود. افزایش سرمایه با صرف سهام جز منابع تأمین مالی محسوب میشود.
بر اساس قانون تجارت ایران، حساب صرف سهام نمی‌‌تواند به عنوان سود بین سهامداران توزیع شود.
معمولاً برای ایجاد جذابیت در پذیرهنویسی، قیمت پذیرهنویسی تا حدی کمتر از قیمت بازار تعیین میشود. اما برای تحقق کامل برنامه افزایش سرمایه با صرف سهام، شرکت باید شخص یا اشخاص حقیقی یا حقوقی معرفی کند که متعهد شدهاند، باقیمانده سهام پذیرهنویسی نشده را خریداری نمایند.
فرض کنید یک شرکت ۱۰۰ میلیون ریال سرمایه دارد و تعداد برگه‌‌های سهام آن ۱0۰ هزار است. هر سهم این شرکت در بازار، ۹۰۰۰ ریال معامله میشود. این شرکت قصد دارد سرمایه خود را به میزان ۱۰۰ درصد و از طریق صرف سهم افزایش دهد. مبلغ مورد نیاز برای افزایش سرمایه ۱۰۰ میلیون ریال است که معادل ۱0۰ هزار برگه سهم جدید میشود. اگر فرض کنیم شرکت سهام جدید را به مبلغ ۵۰۰۰ ریال پذیرهنویسی میکند، با فروش 20 هزار سهم، مبلغ موردنیاز برای افزایش سرمایه تأمین میگردد و شرکت مابقی سهام جدید را (80 هزار سهم) بین سهامداران قبلی تقسیم میکند.
افزایش سرمایه دارای مراحلی است که آشنایی با آن مراحل و بررسی روند معاملاتی نماد در طی این پروسه نیازمند تحقیق و تحلیل است. لذا توصیه می‌کنیم برای آگاهی بیشتر اطلاعیه‌های مربوط به افزایش سرمایه را در سایت کدال مطالعه کنید.
***برای انجام افزایش سرمایه باید مجوز لازم از سازمان بورس دریافت شود و به تصویب سهامداران در مجمع عمومی فوق‌العاده برسد.
مطلب ”چرا شرکت‌ها اقدام به افزایش سرمایه میکنند؟” توسط مجموعه آموزشی بازارهای مالی بورسار، تهیه شده است.
دوره آموزش ارزهای دیجیتال
گزارش روزانه بورس و فرابورس (18 فروردین)
گزارش روزانه بورس و فرابورس (16 فروردین)
گزارش روزانه بورس و فرابورس (27 اسفند)
گزارش روزانه بورس و فرابورس (25 اسفند)
افزایش سرمایه از محل سود انباشته را بهتر بشناسیم
آموزش نقشه بازار قسمت چهارم
چطور از بیتکوین استفاده کنیم؟
تشکر از توضیحاتتون. هر 4نوع افزایش سرمایه برای شرکت های بورسی ایران اعمال میشه؟
روش صرف سهام برای یکی دو شرکت پیشنهاد شده ولی عملیاتی نشده. باقی روش ها استفاده شده اند.